Boeren klagen altijd, maar nu hebben ze wel een beetje gelijk, lieve kiezer. Er moet een landbouwakkoord komen, maar dat lukt niet. “Niet lukken”, daar kan ik allemaal flauwe grappen over maken, maar dat kan nu ook niet. De situatie is ernstig.
Er zijn kaders gesteld, stikstofkaders, en daar BINNEN moet een landbouwakkoord komen. Maar dat is niet mogelijk, lieve kiezer. Ik zeg het maar even eerlijk hardop: het kan niet. Niet alles kan.
Dus als de overheid nu eenzijdig toch de huidige stikstofkaders gaat opleggen, dan verdwijnt de landbouw. Dan komen er geen 2,5 GVE’s, geen 1,7 GVE’s, maar 0 GVE’s. Het kan gewoon niet.
Dus ik herhaal nog maar even: het kan niet.
Welk jargon je er ook tegenaan gooit: perspectief, verdienmodel, transitie, woest aantrekkelijk, hoofdtafel, nacht van Ockenburgh, systeemwijziging, doelvoorschriften, regeneratieve landbouw, gezond, garantie, gecombineerde opgave; dat maakt niet uit. Het kan niet.
Het is niet mogelijk binnen de gestelde kaders landbouw te bedrijven. Dat kan niet.
Laat dat even duidelijk zijn.
De kaders zelf moeten onderhandelbaar worden.
Het stikstofmodel Aerius is de oorzaak van deze kaders.
Het model houdt ons in de macht, maar we hebben het zelf gemaakt. En we hebben zelf besloten om het model wettelijk te maken in de stikstofwet.
Lieve kiezer, doe er iets aan. Help. Laten we met z’n allen het stikstofmodel Aerius weer uit de wet halen. De situatie is ernstig.
Het stikstofmodel Aerius voldoet niet als kader om vergunningverlening aan te toetsen. Het is een slecht model, en daar zijn zes wetenschappelijke argumenten voor. Die heb ik al zo vaak genoemd, google ze maar even met deze zoektermen: “zes wetenschappelijke argumenten tegen het stikstofmodel Aerius Irene van der Marel”. Je krijgt dan de volgende link boven, blij mee: https://www.vee-en-gewas.nl/artikel/593206-vvd-wil-aerius-niet-ter-discussie-stellen-indiener-van-der-marel-hondsberoerd/
En het is ook van een hele praktische kant logisch: wij boeren leven al sinds het begin van de landbouw samen met de natuur, en als dat niet meer mag volgens een model, dan overdrijft dat model. En precies dat is er rekenkundig ook echt aan de hand: de droge depositie in het model wordt overschat. Rudy Rabbinge, de enige bèta professor in de commissie Hordijk, zegt dat ook. En die komt binnenkort langs om te praten over promoveren. We gaan dan een alternatief onderzoeken, de Afrekenbare Stoffen Balans. En WELKE Afrekenbare Stoffen Balans dan? Eentje waar geen enkele getal in voorkomt dat is gemodelleerd. Dus alleen getallen die hoeveelheden aanvoer (kunstmest en krachtvoer) aangeven, die met een factuur en een vrachtwagen aangevoerd zijn, en hoeveelheden afvoer (melk en vlees), die ook met een vrachtwagen en een factuur weer afgevoerd zijn. Lijkt mij fijn om daarmee Dr. Ir. te worden. In zo’n ASB zitten de knoppen waar je mee kunt sturen, daar kun je rekening houden met de natuur en verder gaan we niet overdrijven.
Lieve kiezer, als iedereen nu even naar mij luistert, dan is er zo een ECHT landbouwakkoord. Eentje die gelukt is. Ik zal mijn titels op orde brengen, ik heb niet altijd gelijk, geef ik toe, maar deze keer wel.
Je Irene van der Marel, die nu ook niets anders kan doen dan een beetje bloggen, maar die hoopt dat het stikstofmodel Aerius zelf ter discussie komt te staan. Laten we geen politiek bedrijven met modellen.
We hebben straks voor het eerst in de geschiedenis een “landbouwakkoord” met een technisch rekenkundig model. Het stikstofmodel Aerius, wel te verstaan.
Het model laat zich dan ook meteen van haar beste kant zien: je kunt er niks tegenin brengen.
Het model is ontworpen door de wetenschap, vastgesteld en in gebruik genomen door de Tweede Kamer, en nu moet alles en iedereen zich er naar voegen. Dat heet een landbouwakkoord.
In ouderwetse termen zou het meer een landbouwdictaat heten, maar ja, het model spreekt altijd de waarheid, dus je moet er wel mee akkoord gaan. Een landbouwakkoord dus. Met wie? Met wie is dat akkoord nou eigenlijk gesloten? Met een model.
Lieve kiezer, ik snak naar oude politiek. Ik snak naar ouderwetse debatten, waarbij er nog een gedeelde werkelijkheid was. Waarbij je nog tegen iets mocht zijn, zonder dat je verketterd werd door wetenschappers die hun modellen je gedachten in drukken en hun werkelijkheid opdringen.
Vroeger hadden we tenminste nog mensen die geloofden en mensen die niet geloofden, maar die konden wel goede debatten voeren, over niet-geloofskwesties, zoals de economie of het onderwijs, of landbouw.
Maar nu zijn er feiten: god is dood, en de natuur valt om. Die feiten zijn gevangen in modellen en data, en vanuit dat teveel aan informatie, worden regels gemaakt. En die regels verstikken de gewone mensen die nog gewoon produceren en zonder laptop in de fysieke werkelijkheid dingen aan het DOEN zijn. Het maakt niet uit, staal brouwen, kinderen leren lezen, zieken verzorgen, boeven vangen, brood bakken, transporteren, vliegen, vissen, koeien melken: de regels zetten je vast en frustreren je taak.
En het “landbouwakkoord” is daar het meest exemplarische voorbeeld van. Het is een landbouwdictaat vanuit een wetenschappelijk model.
Lieve kiezer, waar zijn de ingenieurs in de Kamer, die hier iets van zouden kunnen zeggen, die taaltokkies die tenminste nog kunnen rekenen? Of zijn die allemaal afgevallen door een spelvout in hun motivatiebrieven? Wiskundige weerbaarheid is een groot goed, om de woelige zee van data, weer tot een rustig overzichtelijk vlak meer te krijgen.
Lieve kiezer, ik snak naar oude politiek. Ik snak naar vrije meningen en depolarisatie. Ik blijf erbij dat de polarisatie veroorzaakt wordt door de wetenschap. Uit stil protest ga ik vandaag biefstuk eten in een warm bad. Uit protest schrijf ik deze blog. En uit protest blijf ik vrienden zoeken die met mijn meedoen om hier tegen op te staan. Zonder complotten, zonder racisme, zonder seksisme, maar gewoon vanuit technisch inzicht en medemenselijkheid.
Je Irene van der Marel, die nog steeds iedere morgen rauwe melk overgiet in een kan, net als dit melkmeisje, maar die grote twijfels heeft over hoe lang dit nog lukt.
Het landbouwakkoord is mislukt. Logisch, lieve kiezer. Zo zit de wereld in elkaar gelukkig. Ik ben blij dat ik niet het enige ben op aarde dat weleens mislukt. De landbouwtafels hingen aan elkaar van goede bedoelingen, en dat was natuurlijk precies de fout. De realiteit wil ook een plek aan tafel.
Afijn, laten we hier eens op reflecteren. Laten we echt even diep gaan, in de moeder aller wetenschappen, de filosofie. Want anders blijven we in dezelfde fout vallen.
De mens (in het geval van stikstof, de Nederlandse mens) wil de stikstofkringloop weerleggen. De kringloop draait, en er zijn bepaalde reservoirs, vergaarbakken, in de kringloop, waar stikstof zich ophoudt en van waaruit het weer doordraait naar een volgend opgehoopt stadium in de kringloop. De mens is niet tevreden over hoe dat nu draait en wil bepaalde ophopingen verminderen en anderen vermeerderen. Dus men wil stikstof in de kringloop stilzetten of stikstof in de kringloop doordraaien met kleinere stromende porties. Bijvoorbeeld stikstof die nu opgehoopt zit in wat wij “natuur” noemen, de Natura2000 gebieden, die moet minder worden bijvoorbeeld. En stikstof die in de landbouw zit, die moet ook minder worden. En stikstof in de lucht, dus het grootste stikstofreservoir dat we hebben, N2, twee N atomen aan elkaar met een drie dubbele binding, dat is goed gekeurd door de (Nederlandse) mens. Daar mag alle stikstof heen.
Hierbij wil ik graag vermelden dat terugdraaien niet kan, je kunt alleen door. Dat komt omdat kringlopen draaien in de tijd, en die kan, zelfs quantumfysisch gezien, niet achteruit. Dus zelfs als je stikstof in de kringloop terugbrengt naar een plek uit het verleden, dan is het toch een vorm van doordraaien. Lieve kiezer, dit is een gemene sneer naar alle stikstof-conservatieven, de anorexia groenen, die zich het hypothetische dogma van zero-footprint hebben opgelegd en die de landbouw (groot stikstofreservoir in de kringloop) liefst terug willen draaien in de tijd.
Hetzelfde geldt voor koolstof, met betrekking tot de klimaatdiscussie. Koolstof in de lucht is dan taboe, en koolstof diep in de grond wordt gezien als goed.
Maar kunnen wij mensen de stikstof- en koolstofkringloop wel weerleggen? Het simpele antwoord is NEE. Het is echt te hoog gegrepen. De mens kan alleen maar haar evolutionaire hoofd nederig buigen voor de kringloop zelf. Het oerprincipe van leven en dood, waar het einde altijd duurt met een nieuw begin, waar het fermenteren en gefermenteerd worden welig tiert, eten en gegeten worden, de eeuwigheid en de oneindigheid, de weg, de dhamma, de nothingness en de halleluja van Lenard Cohen, probeer dat niet te creëren, probeer aan te sluiten. Je kunt niets anders dan aansluiting zijn.
De mens is als het ware een herdershond in de stad. De herdershond is een veredeld fokkerij product, hij kan zichzelf niet fokken. En de stad is gebouwd. Een hond kan dat niet, een hond kan niet ontwerpen en niet bouwen. Maar de hond kan wel door de stad lopen. Hij kan observeren en doorlopen, de stad weer uit.
Mensen kunnen de kringloop niet weerleggen. Ze kunnen zichzelf (als hond) niet maken, ze kunnen de kringloop (de stad) niet ontwerpen en bouwen. Ze kunnen alleen observeren, rondwandelen, onderdeel zijn van de werkelijkheid.
Ze kunnen de kringloop aan den lijve ondervinden. De wetenschap is tot veel in staat, maar leven creëren, en kringlopen weerleggen, nee, helaas. We begrijpen veel, de kwantumfysica maakt ons tot scheppers van de werkelijkheid, maar daarin zij we alleen hetgene dat kiest, niet hetgene dat het principe zelf schept.
Dus lieve kiezer, quantumfysisch gezien is de aanspreekvorm “lieve kiezer” best treffend. En even terugkomend op de stikstofkringloop, laten we dit niet al te maakbaar willen maken. Dat is een mission impossibel.
Het is hip en trendy om kringlopen te willen weerleggen, de theoretisch opgeleide mens, met allemaal vinkjes, heeft het zelfs tot nieuwe ideologie verheven: verleg de kringlopen! Je moet dan koud douchen en veganistisch eten. Het komt omdat we te veel reflecteren. Ik heb Anthonie Giddens maar weer eens herlezen: Modernity en self-identiy. Giddens is een van de meest vooraanstaande sociologen van de sociologische wetenschap, op het raakvlak met de psychologie. Hij zegt dat we ons helemaal suf reflecteren in de moderne tijd. We hebben geen dogma’s en religie meer, we hebben alleen onszelf nog, en daar reflecteren we op. Vanuit dit project van zelf reflectie, “koloniseren” we de toekomst. We denken dat we de fysieke werkelijkheid, kringlopen, kunnen koloniseren. Dus dat we ons stempel erop kunnen drukken en kringlopen kunnen vormen naar eigen goeddunken. Maar helaas kunnen we dat niet.
We willen geen fouten maken en alles goed doen. We hangen van goede bedoelingen aan elkaar, net als het wannabee landbouwakkoord. Als boerin, bekend met de praktische werkelijkheid, kan ik eraan toevoegen dat dit zich dit uit in een soort collectieve anorexia, waarbij we kringlopen willen weerleggen om geen sporen achter te laten in de tijd. Lieve kiezer, dat kan niet. Je bent een herdershond in de stad, je bent goed zoals je bent, en de kringloop draait ook goed.
Je kunt jezelf en de kringlopen observeren. Giddens heeft hier nog geen mening over, maar als herdershond in de stad, kun je zien wat er is. In de psychologie (boeddhisme) en kwantumfysica kun je wel ook kiezen om te zijn, dus daar zit eventueel een deur, (de hond loopt de stad uit) maar dan nog draait de kringloop zoals die draait. Je kunt het geheel van de kringloop niet weerleggen, je kunt er alleen gezellig in meedraaien.
Ik heb dit allemaal proberen uit te leggen aan een bekende Zeeuwse filosoof, bij De Nieuw Wereld, maar dat is ook jammerlijk mislukt. Zie deze video.
Ze hebben nu verder gepraat zonder mij met een kringloopweerlegger. Ze blijken zelf ook kringloopweerleggers. Ze noemen de huidige kringlopen in crisis. Ik herhaal nog maar even: de oorzaak van de echte crisis (armoede) is dat de “kringloopweerleggers”, die in overvloed leven, met al hun vinkjes, het woord crisis in de mond durven nemen. Ze blijven hangen in Friedrich Jünger met zijn “De perfectie van de techniek” door technologie te zien als verwoestende kringloopweerlegger. Technologie in wetten, zonder ideologie van communisme of liberaal kapitalisme. Ik kom niet door dat boek heen, ik snap niet goed wat Ad Verbrugge ermee bedoelt. Anthony Giddens zou hier hoofdschuddend naar kijken.
Gelukkig heeft Rudy Rabbinge mij nu gevraagd of ik wil promoveren op de Afrekenbare Stoffen Balans, een soort van rekentool voor de stikstofkringloop van de herdershond in de stad. Het is alsof Lenard Cohen mij gevraagd heeft om een liedje te schrijven en te zingen, dus ik ben helemaal blij. Misschien gaat dit lukken.
Gelukkig is er altijd verandering. Dat is het principe van kringloop. Kringloop is verandering, doordraaien. Boeddha, een van de eerste filosofen op aarde, noemde dit al anicca in het Palí. Verandering. Dat is hét kenmerk van de altijd in kringlopen draaiende werkelijkheid. De conservatieven, zeker de kringloop conservatieven, die de natuur willen stilzetten in het jaar 2000, hebben geen gelijk. Verandering ís de werkelijkheid. Ik hoop dat Anthony Giddens dat ook bedoelt met zijn nieuwe politieke agenda en derde weg.
Je Irene van der Marel, van Evenwicht de gele partij, de partij van de derde weg, die fan is van Anthony Giddens en Lenard Cohen en Rudy Rabbinge.
Nu het politieke debat over stikstof de verkiezingen gaan bepalen, is het tijd voor reflectie.
Laten we het eens breed trekken, en vervolgens diep.
Breed: het gaat over duurzaamheid. De tegenstelling tussen natuur en economie komt in het stikstofdebat heel concreet op scherp te staan. Vanwege de natuur, ligt de vergunningverlening stil.
Als dit stikstofbeleid niet wijzigt, moeten we werken in de huidige kantoren, wonen in de huidige huizen, en achter dezelfde dijken blijven slapen. Luchthavens en landbouw moeten gedeeltelijk worden gesaneerd, omdat die ook hun bestaande vergunningen niet meer rond krijgen. Tatasteel wordt ook spannend. De huidige productie in NL, in de huidige fabrieken, gaat het gedeeltelijk redden, of failliet aan het te kleine gedeelte.
Misschien is het niet iedereen duidelijk, maar dit is echt zo. Wie het stikstofdebat juridisch volgt, weet dit.
Het stikstofdebat wordt juridische en technisch (Aerius) niet goed gevoerd in journalistiek Nederland. De pers speelt haar rol slecht. Wie wil weten hoe het echt zit, moet de agrarische vakliteratuur induiken of op You Tube een goed kanaal vinden dat zichzelf niet verliest in complotten.
Maar nu even diep: qua oplossingsrichtingen zijn er twee scholen in het duurzaamheidsdebat: technische duurzaamheid en natuurlijke duurzaamheid.
De ene school wil alles oplossen met techniek. De andere school verfoeit techniek, ziet techniek juist als oorzaak, en wil terug naar de natuur. Ook in het stikstofdebat zie je deze twee scholen lijnrecht tegenover elkaar. Iedere wetenschapsfilosoof die zich bezighoudt met technologiekritiek, zou moeten smullen van het stikstofdebat.
Sommige mensen willen dat de stikstofproblematiek wordt opgelost MET techniek, met “innovatie”. Dit zijn de technofielen. Het betekent emissie opvangen. Met betere stalvloeren, mestrobots, dichte stallen en luchtwassers. De stikstofcrisis gaat eigenlijk over de melkveehouderij, want varkens en kippen zitten al in dichte stallen met luchtwassers, die uitstoot kan niet verder omlaag. Maar in de melkveehouderij, die jongens die nog rondrijden met mestkarren en hun dieren nog buiten hebben staan, dat zijn de echte ouderwetse stikstof “viezerikken”. Het lijdt geen twijfel dat de koeien de kippen en de varkens achterna gaan naar binnen, als deze “innovatie” route wordt gevolgd. Met als enige hoop voor koeien nog de Lely Sphere, het nieuwste speeltje van Alexander van der Lely, die in open stallen emissie kan opvangen. (Ik heb daar gewerkt en zat aan tafel toen besloten werd om deze robot door te ontwikkelen, maar ik was als enige mordicus tegen en werk nu ook ergens anders. Ik was ook de enige vrouw toen aan tafel by the way, maar dat is een andere discussie). Een koe laten schijten in een wei, blijft een emissiemisdaad, vanuit technische duurzaamheid.
Andere mensen willen dat de stikstofproblematiek juist ZONDER techniek, dus “natuurlijk” wordt opgelost. Dit zijn de technofoben, met angst voor techniek. Technologische vooruitgang is dan juist de oorzaak van de teloorgang van de aarde, industriële landbouw is het begin van het einde. Kunstmest en industriële grootschaligheid zijn DE oorzaken van alle ellende, en daar moeten we zo snel mogelijk vanaf. Kringlooplandbouw, natuur inclusieve landbouw, regeneratieve landbouw, you name it, maar die kant moet het op. De enige variant in deze die goed gedefinieerd is (en van een keurmerk voorzien) is de biologische landbouw, en dat is ook een goed gekeurde variant in de school van natuurlijke duurzaamheid.
Tja.
Je zou wel moeten kiezen, want beide varianten sluiten elkaar uit. Beiden vind ik absurd eigenlijk.
Natuurlijke duurzaamheid is niet realistisch. Met biologische landbouw kunnen we maar 3 miljard mensen op aarde voeden, die andere 7 miljard kun je niet laten verhongeren. De les van de stikstofcrisis zou moeten zijn dat we een hernieuwd kunstmestbewustzijn krijgen op aarde, waarbij we onder ogen zien dat we niet zomaar met 10 miljard mensen terug de hei op kunnen.
Technische duurzaamheid is niet fijn voor mijn koeien. En er zijn niet genoeg elektriciens om al die robots in de lucht te houden. Techniek is fijn, het helpt om rugklachten te voorkomen, maar je moet er ook niet in doordraven. Laten we techniek gebruiken om efficiëntie te verbeteren. Zodat we vaker kunnen lummelen.
Dit doordraven in technische duurzaamheid met “innovatie” laat ons zien: innovatie op regelgeving is geen innovatie. De stikstofregelgeving zet ons aan tot “innovatie”, maar innovatie op regelgeving is geen innovatie. Innovatie gaat over efficiëntieverbetering, over het proces van maken zelf. Puur “innoveren”, omdat er regelgeving is, brengt ons bij de vraag of die regelgeving ergens op slaat.
Lieve kiezer, jij en ik weten, die regelgeving slaat nergens op. Stikstof brengt de natuur niet in een crisis. De natuur is überhaupt niet in een crisis.
Dus de vraag achter de politieke kwestie, lieve kiezer, daar wilde ik even op reflecteren.
Verder heb ik gisteren de auto uitgezogen met een stofzuiger! Techniek in techniek. Ik werd er helemaal blij van, en vond het ook wel goed gebruik van techniek. De laatste keer dat onze auto werd schoongemaakt was toen mijn nummer Vijf en Zes dit van mij mochten doen, maar later bleek dat ze met hun klompjes over het dak hadden gelopen. Ze hebben nu allebei zelf een auto…
Onze auto was dus best zelfreinigend, op een gegeven moment loop je er evenveel in als uit. Techniek is fijn als je er geen omkijken meer aan hebt, alleen gemak. Waarvan acte.
Maar nu gaat nummer Twee bevallen, en stel dat ze dan deze auto nodig heeft, dan moet de nieuwste spruit in de familie wel voor het eerst in zijn leven in een beetje een schone auto. Anders wordt het meteen een natuurlijke duurzaamheidsfreak, en dat moeten we niet hebben.
Technologie, je moet het gewoon goed gebruiken, met een beetje oog voor het milieu, en een beetje realisme voor de rug. En met liefde voor de medemens.
Het wat grovere vuil uit onze auto. Dit gaat in de restkliko, en wordt verbrand in een vuilverbrandingsoven, wat allemaal super goed geregeld is in dit land, ware het niet dat sommige verbrandingsovens stil liggen vanwege de vergunningscrisis….
Je Irene van der Marel, die diep nagedacht heeft over technologiegebruik, en dit graag zou willen vertegenwoordigen in democratische organen met www.evenwichtdegelepartij.nl
En die woensdag BBB gaat stemmen, ook al gaat dit wat minder diep en is het een beetje one-issue, het is gewoon het beste wat we nu hebben als politieke keuze. En Caroline is de wal die het schip hopelijk gaat keren. Ik ben haar heel dankbaar.
Regelmatig zit ik een retraite. Het zijn de 10-daagse Vipassana cursussen, waarbij je tien dagen in de stilte een meditatieschema van 10,5 uur per dag probeert vol te zitten. Meestal haal je wel een uurtje of acht. Er is ook een lezing van een uur, in de avond, en verder doe je aan eten en slapen of wandelen in de tuin. De rest is niet de bedoeling. Je mag wel flossen, want dat valt onder persoonlijke verzorging. In mijn eerste cursus werd flossen een behoorlijk obsessieve bezigheid. Die tijd heb ik al lang achter mij gelaten, dit was mijn zestiende cursus. Elke vierde cursus “dien” ik. Dus dat betekent dat je een ander schema volgt, je mediteert maar drie uur per dag, en de rest van de tijd zorg je dat het eten voor ongeveer 60 mensen op tafel komt. Dienen doe je in het keukenteam. Met zes of zeven mensen snij je groenten, kook je de havermoutpap en ook een maaltijd, dek je het buffet en doe je de vaat. Bijkomende klussen zijn de was, gongen en toiletten schoon houden. Het is de bedoeling dat je “edel praat”, dus geen politiek, geen melig gebral, maar wel persoonlijke ontwikkeling en meditatie-ervaringen. En praktische zaken natuurlijk, zoals: “Waar ligt het vergiet?” De eerste gong gaat om 04.00 en van 4.30 tot 6.30 staan de eerste twee meditatie-uurtjes op het schema. Sommigen “studenten” slaan die over, maar deze groep was behoorlijk fanatiek. Ik ben ook fanatiek, dus ik pikte van 4.30 tot 5.30 altijd een vierde uurtje mee, voordat de havermout plicht mij riep. Tijdens de avondlezing pakte ik een vijfde uurtje, zodat ik, ondanks dat ik niet echt “zat”, lekker diep in het proces kon komen. Tijdens de avond is er altijd een lezing, maar die is iedere 10 daagse, wereldwijd (er zijn meer dan 40 centra) altijd hetzelfde. Het is gewoon een tape, waarbij Dr. Goenka de mediatie techniek nader uitdiept en toelicht. Dus je kunt dat na een aantal cursussen gewoon ene oor in, en andere oor uit laten gaan, en lekker mediteren. Soms vang je dan nog wel eens een regel tekst op, als je even aan de oppervlakte komt, en die kun je dan meenemen weer de diepte in.
Bij nader inzien is vijf uurtjes ten opzichte van de normale acht uur die ik altijd wel haal, misschien een beetje veel. Het is namelijk ook de bedoeling dat je tijdens het werk in de keuken jezelf observeert. Vipassana meditatie ís zelfobservatie, dus tijdens een cursus dienen moet je dat beoefenen tijdens het werk in de keuken. Dus als iemand de havermoutpap laat aanbranden, moet je niet boos worden. Je moet gewoon vriendelijk nog een keer overnieuw beginnen. Als je zelf de pap laat aanbranden, dan moet je niet iemand anders de schuld geven. Dat soort dingen. Iedere Vipassana mediteerder die wel eens dient, kent de “porridge lessons of life” (de havermoutlessen van het leven). De taal in de keuken is meestal gebroken engels. Er is nu een nieuw centrum in Nelderland, in Almere. Het centrum heet Dhamma Talaka. Dhamma is het achtvoudige edele pad (juiste moraal, juist spreken, juiste levensonderhoud, juiste concentratie, juiste opmerkzaamheid, juiste inspanning, juiste begrip (van vergankelijkheid), juiste inzicht (van gelijkmoedigheid). En Talaka betekent meer, omdat het onder de zeespiegel ligt, in een meer. In deze cursus dienden twee Nederlanders, twee Duitsers, een Bulgaarse die in Duitsland woonde (die tips gaf bij het goulash recept van dag 5), een Indiër die in Nederland woonde (die tips gaf bij het dahl recept van dag 3), een Indonesiër die in Nederland woonde. Dus de voertaal was gebroken Engels en een beetje Duits en Nederlands. We waren eigenlijk met één man te veel, dus ik stelde voor dat iedereen van het team om de beurt één dagje ging zitten, dus tussen de studenten, een dag in de stilte, meedoen aan het schema van 10,5 uur. Iedereen vond het een goed idee. Ik was de keukenmanager, dus ik was blij dat het team akkoord ging met het voorstel.
Iedere dag was de helft van het team in de vroege ochtend om 5.30 aanwezig voor het koken van de havermoutpap, die om 6.30 opgediend werd. Wij aten dan wat later en deden alvast een stukje vaat. Om 8.00 was er de eerste groepszitting. Daarvan zijn er dus drie op een dag. Ze duren een uur, en het hele centrum, alle studenten, het keuken team, de “long stay manager” (een vrijwilliger die een paar maanden blijft en het centrum beheert), eventuele klussers of kantoorvrijwilligers die aanwezig zijn, en last but not least de leraren; iedereen gaat dat uur zitten in de meditatiehal. De studenten zitten tegenover de leraren, en de vrijwilligers zitten aan de zijkanten van de leraren, met hun gezicht naar de zijkant van de leraar. En, niet te vergeten, er is “segregatie”. Dat betekent dat mannen en vrouwen strikt gescheiden zitten. Het idee van concentratie is dat je je niet laat afleiden, en al helemaal geen passie laat ontstaan. Je mag als man ook niet zonder t-shirt, en als vrouw niet met spagettibandjes en strakke leggings in de meditatiehal verschijnen. De ene kant van de hal zitten dus de mannen, tegenover een mannelijke leraar, en aan de andere kant van de hal zitten de vrouwen, tegenover een vrouwelijke leraar. De slaapvertrekken zijn ook strik gescheiden, de eetzalen ook en in de tuin hangen overal touwen om het mannengebied en vrouwengebied strikt van elkaar te scheiden. Na de eerste groepszitting van 08.00 tot 09.00 was het hele team aanwezig in de keuken, en maakten we de maaltijd van de dag. Die werd om 11.00 gegeten. Daarna gingen we altijd afwassen en vanaf 13.00 rusten. Van 14.30 tot 15.30 was er de tweede groepszitting, waarna de tweede helft van het team de “theemaaltijd” verzorgde. Dit is thee met fruit (zo klaar), omdat je na 12.00 niet meer te veel moet eten als je lekker diep wilt mediteren. Dus in de middag was het altijd lekker rustig voor het keukenteam. Na de vaat van de theemaaltijd was er altijd om 18.00 de derde groepszitting, daarna een lezing en tot 21.00 nog even een half uurtje mediteren. Na 21.00 gingen de studenten altijd naar bed, deden het keukenteam en de leraar nog even een metta-meditatie (dankbaarheidsmeditatie, waarbij je iedereen geluk wenst) doen, en dan nog even napraten en dan ook naar bed. Al met al een fijne structuur, waar je de dag lekker aan op kunt hangen.
Het centrum Dhamma Talaka is nieuw aangekocht. De bestaande gebouwen lenen zich er niet goed voor om mannen en vrouwen duidelijk te scheiden, zonder dat paden naar eetzalen en slaapzalen elkaar kruisen, dus daarom is er ingesteld dat er óf een mannencursus is, óf een vrouwencursus. Dit was een mannencursus, maar ik mocht toch dienen, omdat er altijd dienders tekort zijn. Er waren nog twee vrouwen die dienden, en de “long-stay” manager was ook vrouw. We hadden ons hoekje in de zaal, voorin, we keken tegen de zijkant van de leraar aan, en ik zat lekker vooraan, dichtbij de leraar.
Tot mijn grote verbazing was ik hier behoorlijk emotioneel onder. In mijn eigen leven kom ik ook meestal tussen de mannen terecht, boeren en ingenieurs, en op een verjaardag hou ik mij ook meestal niet bezig met de vrouwenkant. Ik had vroeger altijd meer vrienden dan vriendinnen. Het is geen makkelijke positie, je hoort nooit echt bij de mannen, maar ik hoor ook nooit echt bij de vrouwen. Misogyn misschien, maar het is zo. Ik had er altijd een verklaring voor. Namelijk mijn tweelingbroer. Je krijgt een extra stoot testosteron mee in de moederkoek, in de gezamenlijk gedeelde baarmoeder, waardoor vrouwen met een tweelingbroer gemiddeld genomen langer zijn, beter zijn in wiskunde en vaker onvruchtbaar. Bij koeien gaat een vaarsje (vrouwelijk kalf) dat tweeling is met een stiertje altijd gewoon met de stieren mee, omdat die per definitie onvruchtbaar zijn. Toen ik de eerste keer een vaarsje tussen de stieren zette, moest ik huilen. Nu ook. Echt tranen met tuiten. Ik voelde mij zo thuis in deze groep. Ik had gewoon een duidelijke eigen plek, beetje anders, maar wel heel welkom. Niet er tussen, maar wel erbij. Er ging zoveel vriendelijkheid en respect uit van 40 mannen die bezig zijn met zelfobservatie, dat ik gewoon de tranen maar vrij liet stromen. Het leek wel een soort vaderlijke warmte. Er was toch niemand die mijn tranen zag. Wat een openbaring. Ondertussen ging het in de keuken wel af en toe mis. We hadden een oven waarin je zowel kon bakken als stomen. De voorgeprogrammeerde programma’s deden het niet helemaal, zodat te roosteren gerechten er gestoomd uit kwamen. Toen zelfs de appelkruimeltaart er gestoomd uit kwam, vond ik toch dat ik er iets van moest gaan zeggen. De appelkruimeltaart was ook gemaakt met “vegan boter”, margarine dus, en ik weet niet wat er gebeurt als je gestoomde margarine gaat voeren aan veertig mediteerders. Als melkveehouder moet ik sowieso al slikken en een uurtje mediteren bij het gebruik van het woord boter voor onder extreme druk gestolde plantaardige olie. Volgens Europese wetgeving, waar ik eigenhandig nog voor gelobbyd heb in Brussel, is het ook verboden om het woord boter te gebruiken voor iets waar geen melk in zit, maar dat leek mij buiten de orde van deze cursus vallen. Met lood in mijn schoenen ging ik iemand uitleggen hoe het roosterknopje van de oven werkte. Oei, oei, had ik dat maar nooit gedaan. De spanningen in de keuken liepen op. Nu was ik natuurlijk ook niet de meest relaxte manager op aarde. Ik werd behoorlijk gestrestst van iemand die als een soort zelf benoemde psycholoog de hele tijd mijn karakter probeerde de duiden, en ongevraagd de meest botte uitspraken deed over mij. Ik zag het als een soort mentale oorlogsvoering en ik zat in de verdedigingslinie. Zijn opmerkingen over mij sloegen voor mijn gevoel de plank volledig mis, maar dit was niet het type dat open stond voor de mening van iemand anders. Ik besloot het te negeren, maar dat maakte het erger. Het raakte mij wel. Ik werd er opgejaagd en opgefokt van, het kwetste me en ik zat klem. Door meditatie wordt je mentaal sterker, maar het is niet de bedoeling dat te botvieren op andere mensen. Ik kreeg deze persoon ook niet meer aan het groente snijden. Hij bemoeide zich met het hele centrum, maar zijn eigen taak, kwam niks van terecht. Met het nieuw verworven bakknopje waren ook koekjes gebakken van de overgebleven havermoutpap, en die waren helemaal mislukt. Zo hard als bakstenen. Ik moest er om lachen, omdat ik het ook heel grappig vond, maar dat viel verkeerd. Dit centrum wil graag een extra gebouw neerzetten voor lange cursussen van 20 tot 60 dagen, en daarvoor zijn ze bezig met een vergunning. Maar je kunt helemaal niet bouwen op die plek, niet vanwege de vierkante meters en al helemaal niet vanwege stikstof. Ik vind dat moeilijk om naar voren te brengen in de organisatie, omdat het waarschijnlijk valt als een Cassandravoorspelling: je wordt niet geloofd. Dus toen ik die havermoutbakstenen zag, zei ik: “Je kunt een long-stay centrum bouwen met deze havermoutbakstenen.” Op zich grappige ironie, maar niemand snapte mijn grap, en had ik het maar nooit gezegd. Typisch ik. Altijd paraat om even lekker ergens op in te hakken en mislukkingen in te wrijven. Het is de bedoeling dat je jezelf observeert tijdens het dienen, dus hier lag een leerpuntje voor mij. Je kunt dit niet zeggen. Je moet vriendelijk blijven, wat er ook mis gaat. Zeker als manager moet je teleurstellingen van teamleden erkennen en emoties even de ruimte geven.
Twee teamleden stelden de leraar voor een keuze: of een andere keukenmanager, of we gaan naar huis. Ik werd bij de leraar geroepen en hij vroeg of ik het erg vond als iemand anders keukenmanager werd. Ik zei dat het geen probleem was. De volgende dag was het mijn beurt om de hele dag te zitten en ik kreeg een stekende pijn in mijn hart. Het deed mij zo’n pijn dat zelfs de teacher mij niet steunde. Ik was uit mijn positie gehaald, vanwege al het negatieve gedoe in de keuken, en het lag zeker niet alleen aan mij. Na een paar uurtjes mediteren moest ik denken aan mijn Syrische vrienden. Die hebben met hun eigen ogen de oorlog gezien, met bloed en raketinslagen en alles erop en eraan. Nu zijn ze in Nederland, en hebben ze daar soms nog emoties bij. Ik denk dan soms: nou ja, zet je erover heen. Je hebt nu een Nederlands paspoort, en ga wat leuks doen. Maar nu betrof het mijzelf, en het voorval was duizenden keren kleiner dan oorlog. Maar om mijzelf er overheen te zetten, leek mij een onmogelijke opgave. Hier helpt meditatie echt. Je gaat heel precies de gewaarwordingen in je lichaam observeren door met je aandacht en opmerkzaamheid door je lichaam te scannen. Je maakt gewoon de hele tijd rondjes van boven naar beneden, zolang je concentratie dat toestaat. Soms ben je afgeleid met gedachten en ben je weer voor de zoveelste keer in gedachten aan het uitleggen dat bakken echt beter is dan stomen, zeker bij margarine. Maar soms lukt het je om uit die gedachten te gaan en echt te voelen en dan dat gevoel te observeren. Als je daarbij gelijkmoedig blijft, dus je gaat niet in die storm van het gevoel, maar je kijkt naar het gevoel, dan verdwijnt het gevoel. Je doet dat heel letterlijk doordat je het gevoel voelt op een bepaalde plek in je lichaam, en met je aandacht scan je door het lichaam, en de plek waar de spanning of de pijn zit, daar druk je een beetje met die aandacht. Net zo lang totdat de spanning of de pijn verdwijnt (kan wel een paar rondes duren, soms ga je weer even verder), en dan kun je weer verder met je aandacht, door die plek heen. De plek wordt weer los, en je bent voorgoed van die emotie af. De pijn in mijn hart was letterlijk stekend. Maar ik kon de concentratie redelijk goed vast houden en ik bleef gelijkmoedig observeren. Ondertussen kwam in de onderrug een lekkere warme stroom op gang, waarschijnlijk omdat ik zo lekker op mijn veilige welkome plekje zat tussen de mannen. Maar zulke gedachten moet je helemaal niet hebben bij zo’n warme stroom, want dan houdt die meteen op. Je moet sowieso geen gedachten koppelen aan gewaarwordingen op het lichaam, je moet gewaarwordingen in het lichaam gewoon alleen maar observeren. Het kan van alles zijn, dus hou de cortex er gewoon buiten. Vrije stroom in het lichaam kun je doorheen, spanning en pijn masseer je eruit met je aandacht. Het lukte om alle gedachten over wat dan ook te stoppen, en de observatie vast te houden. De stroom in de onderrug kon ik door mijn pijnlijke hart heen laten gaan, en dat was een openbaring. Alle emotie over havermout verdween: weer een “porridge lesson of life” geleerd.
Toen ik de volgende dag terug kwam in de keuken, had ik het gevoel dat ik het contact met de groep had verloren. Ik vroeg aan de nieuwe keukenmanager wat ik moest doen, en ging lekker 13 kg aardappels in repen snijden om te bakken. De zelf benoemde psycholoog was naar huis gestuurd door de leraar, omdat hij niet meer wilde mediteren. Degene die de leraar voor het duivelse dilemma had gesteld om de keukenmanager uit haar functie te halen, of hem naar huis te laten gaan, was toch vertrokken. Ik wist niet waarom, en ik wist ook niet wat de rest van het team wist over de gebeurtenissen. Tijdens het groepsgesprek na de dankbaarheidsmeditatie sprak ik dit uit. Een enorme overwinning voor mij, want ik spreek mij meestal niet uit. Als ik mij niet uitspreek, komt wat ik denk er meestal toch uit, in de vorm van een botte grap, waarbij iedereen het gevoel heeft dat hij door mijn gehaktmolen wordt gehaald. Wat een openbaring. De volgende dag in de keuken was het eindelijk weer gezellig. De spanning was weg. En de nieuwe manager, die ook 20 daagse had gezeten en veruit de meeste cursussen had gedaan van ons allemaal, ontpopte zich als een ware boeddha. Hij was extreem rustig en heel erg vriendelijk. We werden allemaal fan van hem.
Er was nog één dag met stilte over, dag 9. Iedereen had al een dag gezeten, dus het was de vraag wie voor een tweede keer een dag mocht zitten. Het team gunde mij die dag, maar de boeddha keukenmanager vond wel dat ik dan de vloer moest dweilen. Dat vond ik een briljante deal. De vloer was een geval apart, lastig te dweilen, maar het moest wel gebeuren. De dweilmachine was kapot, het putje was dichtgemaakt tegen de muizen. De beschikbare stok met lapje was ongeschikt voor deze professionele keuken. Maar ik zette mij hier binnen een minuut overheen, er was geen andere optie. Ik leefde mij uit met een lapje en een stok. Het was heerlijk om weer eens fysiek te werken, nu ik verder in het dagelijkse leven alleen nog maar achter de laptop zit. Eind goed, al goed. Dag 9 zat ik als een huis.
Op dag 9 is er een grote dankbaarheidsmeditatie aan het eind van de dag. Na de ademhalingsmeditatie (waarbij je leert concentratie leert en opmerkzaamheid) en de Vipassana-meditatie (zelf-observatie van gewaarwordingen, waarbij je inzicht ontwikkelt) is dit de derde vorm van meditatie die je leert, de Metta-meditatie. Je moet alle rust en positiviteit die je hebt ontwikkelt toewensen aan anderen. “Be happy” uitspreken naar de ander. De vrije doorstroming die je hebt bereikt in je lichaam, naar buiten laten stromen. Lijkt simpel, maar is heel moeilijk. Na al die jaren waarbij ik mij bezig houdt met meditatie, en ook echt wel wat stappen op het pad heb gezet, is dit mij nog nooit echt goed gelukt. Ik krijg gewoon altijd pijn in mijn hart van Metta-meditatie. De leraar was dit blijkbaar al opgevallen, want hij had al wat opmerkingen gemaakt over Metta-meditatie. Ik had ook een persoonlijk gesprek met hem gevoerd hierover, en zowaar, het begon te werken op deze fijne dag 9 in deze fijne mannencursus. Ik was hier heel blij mee, en deelde dit in het groepsgesprek dat we hadden aan het eind van de dag. Ik zei: “Het komt nog niet naar buiten als vrije vibraties, maar meer als pindakaas.” Iemand zei: “Als havermoutpap”. We moesten hier allemaal om lachen. En wat een diep begrip van een gedeelde werkelijkheid.
Ik heb deze cursus zeker niet voor niks gediend en gezeten, en neem deze lessen mee in mijn verder leven. In Vipassana-meditatie is de theorie dat de “mind” de “matter” in stand houdt, heel fysiek, tot op het atomaire niveau, juist door de reactie van de “mind” op gewaarwordingen in het lichaam (de matter). Omdat dit overeenkomt met het waarnemers-effect in de kwantumfysica, ben ik er maar gewoon in gaan “geloven”. Verder is ook het idee dat het handig is om in diepe meditatie te gaan, als je dood gaat. Je volgende leven ziet er dan beter uit. Omdat dit mooi overeenkomt met de wet van behoud van informatie, die ook geldt in de kwantumfysica, ben ik hier ook maar in gaan geloven. Dus wie weet heb ik er zelfs iets aan in mijn volgende leven. We gaan het zien.
Op dag 10 moet iedereen uit de stilte komen. De drie vrouwen die in de keuken hadden gediend, mochten zich negen dagen lang niet laten zien in de eetzaal, omdat de scheiding der seksen belangrijk is tegen afleiding. We hadden als moslimvrouwen ons schuil gehouden in de keuken, en nu mochten we gezellig praten met de mannen. Ze hadden heel wat avonturen beleefd in deze vakantie naar de vlakte onder hun neusgaten (de meditatie begint bij de ademhaling, dus je concentreert op dat gebied van je lichaam als je begint om de techniek te leren). Zeker de eerstejaars, die deze cursus voor de eerste keer hadden gezeten, waren diep onder de indruk van hun ervaringen en zagen er verfrist uit. Er werd druk gepraat over ademhaling, gewaarwordingen, de techniek, de uren die lang konden duren, maar ook de diepe ervaringen van ontspanning, rust en inzicht. Dat het een ervaring is, en niet alleen een theorie, was goed overgekomen. Ik weet nog dat ik het na mijn eerste cursus, zeventien jaar geleden (ik heb één jaar overgeslagen in verband met borstvoeding), heel erg vergelijkbaar vond met de ontdekking van seksualiteit in de puberteit. Het is iets dat echt werkt, een ontdekking waarvan je echt niet wist dat het bestond, en waarvan je zeker wist dat je er veel aan ging hebben, dat het belangrijk was, beter om niet te missen in het leven, en dat je er van kunt genieten. Het is altijd even een hobbel waar je overheen moet, om weer te gaan praten, bij mij kan het een hele emotionele toestand zijn, maar als je eenmaal weer opgestart ben, dan is het wel fijn. Het was mooi om te zien dat ook mannen weer aan de praat raakten, en uit de lauwe diepten van hun lichaam op een soort herboren manier weer meer focus kregen op anderen en de wereld. Op een of andere manier is het altijd heel mooi om mensen weer uit hun cursus te zien komen. De sfeer is relaxed en vriendelijk. Het keukenteam werd door velen hartelijk bedankt voor alle goede zorgen, en wij lieten dit als een warme douche over ons heen komen, inclusief de complimenten over de heerlijke apple crumble.
Voor nu weer terug naar de dagelijkse routine, van een uur mediteren in de ochtend en een uur mediteren in de avond. Omdat mij het in alle 17 jaren dat ik dit doe nog nooit gelukt is, heb ik sinds kort een zoomgroep om 06.15. Dagelijks zitten we een uurtje, met mensen die allemaal een 10-daagse hebben gezeten. Dus in de morgen is mijn dagelijkse praktijk nu een feit. Ik ben de host, dus ik moet wel opstaan. Als je er eenmaal in zit, is het geweldig. Blij mee. De “sanga”, de gemeenschap van mediteerders, is ook een van de drie “juwelen”, dus waarom zou je die niet gebruiken? We hoeven niet allemaal in een grot te gaan zitten, zoals Boeddha, we kunnen ook online mediteren tegenwoordig.
Als je zelf wilt gaan mediteren, schrijf je dan in via www.dhamma.org. Het Nederlandse centrum is www.talaka.dhamma.org. Op de avond dat de inschrijving voor een cursus open gaat, zit die meteen die avond al vol, dus dit moet je goed in de gaten houden als je wilt inschrijven.
Mocht je 10 dagen iets te veel vinden van het goede, begin dan met 10 minuten, iedere ochtend en iedere avond. De introductie van Dr. Goenka is heel behulpzaam: https://www.youtube.com/watch?v=eyM_c3wSh8s
Je Irene van der Marel, die zich nog steeds niet bezig houdt met politiek, en lekker mediteert.
Een wethouder moet zich houden aan de wet. Hij mag niet zomaar vergunningen uitgeven als hij daar zin in heeft. Maar de wettelijke vergunningverlening is als Doornroosje, die ligt 100 jaar stil. Of 8 jaar, zoiets. Als ondernemer moet je hier iets mee. Je moet beseffen dat je de komende 8 (sommige wethouders denken 10) jaar, geen vergunning kunt krijgen voor iets nieuws. Dus je moet in de huidige gebouwen, met de huidige (vaar)wegen, de huidige huizen, en de huidige vliegvelden en de huidige dijken de komende 10 jaar werken. Het is ff niet anders. Besef het vanuit de diepte van je ondernemersziel, denk creatief, en ga iets doen.
Wat kan dan nog wel? Een boot kan. Je kunt nog boten bouwen, die zijn vergunningsvrij. Nu heb ik laatst de bouwtekeningen ontdekt van de Oosterschelde, de enige overgebleven driemastschoener, gebouwd door Hendrik Appelo in 1917, in Zwartsluis.
Echt een super mooi schip, en het goede nieuws is dat je daar anno 2022, meer dan 100 jaar later, geen bouwvergunning voor nodig hebt. Het is een beweegbaar ding, je kunt hem overal neerzetten op een trailertje. Net als Mongoolse yurts bijvoorbeeld. Ik denk dat Nederland er de komende 10 jaar heel anders uit gaat zien.
Ik heb het schip al geappt naar onze aannemer, die eerder via de telefoon met een kraak in zijn stem vroeg of hij alsjeblieft aan onze stal mocht beginnen. Een piep klein stalletje, om het jongvee wat meer ruimte te geven, op onze tweede locatie, een pachtlocatie, maar helaas helaas, de vergunningverlening zit muurvast. Normaal bouwt deze aannemer woonwijken en vakantieparken en hele grote varkensstallen, maar helaas, helaas, de vergunningverlening slaapt als een Doornroosje. Dus de bouwers van Nederland, die hebben niks meer te doen. En die gaan niet met hun hijskranen achter de trekkers aan op de snelweg, die zitten nog in een andere fase, na het Porthos arrest, die hangen nog bijna huilend aan de telefoon bij hun klanten.
Maar aannemers zijn ook creatieve luitjes. Ik kreeg een geniaal appje terug: “Dit zouden we wellicht in de timmerfabriek kunnen maken.” En dan met zo’n blozende glimlachende smiley. Wij begrijpen elkaar. Er zijn niet veel lieve kiezers die dit al begrijpen, lieve kiezer, maar dat komt nog wel.
Verder heb ik zelf ook een klein bootje, van hout, een Waarschip, de Uienpan. Uienpan betekend noodzakelijk rommeltje, het is waarschijnlijk een Westlandse uitdrukking. Niet veel mensen kennen die uitdrukking, zodat mijn vader en ik altijd veel vragen en grappige associaties krijgen over de naam van onze boot. Maar wij bedoelen dus al die schoten die je door elkaar hebt liggen, als je aan het zeilen bent. Waarschepen worden gemaakt bij een scheepswerf in ‘t Waar, een Groningsdorp, vlak bij Oldambt en Vledder, het geboortegebied van Henk Bleker, die de vergunningverlening op slot heeft gezet. Ik ben geen complotdenker, maar wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen. Mijn vader bleek een mooi boek over de Oosterschelde al jaren aan boord te hebben liggen in onze dierbare Uienpan.
Afijn, die scheepswerf in ‘t Waar is dus misschien een mooie plek voor mijn aannemer om eens een kijkje te nemen. Maar er zijn meer mogelijkheden. Onze Uienpan ligt in de winter altijd op de kant in de ASM haven aan de Stadsblokken in Arnhem. Het is bij een hele leuke scheepswerf, Deep Yachts genaamd. We schuren, lakken en klussen daar lekker. Het is er altijd gezellig, altijd bromt er een schuurmachine of ander kloppend motorisch geluid van de vooruitgang. Je zult mij niet horen klagen over technologie. Hendrik Appelo, genoemd in onze nationale historische Canon, zou zijn ogen uitgestaard hebben bij zoveel technische vernuft en polyester. Zeilen in een houten boot is voor ons 21ste -eeuwse mensen een recreatieve luxe, waar hij waarschijnlijk in zijn wildste dromen nog geen voorstelling van had kunnen maken. De ondernemer van deze werf zit al jaren te wachten op een vergunning, om alle oude loodsen te vervangen en fris zijn ambachtelijke onderneming door te geven aan een volgende vakman. Zijn klok naar het pensioen begint te tikken. Je snapt hoe frustrerend het is dat onze vergunningverlening slaapt als een Doornroosje. Creativiteit van de ondernemer slaat als een sluipmoordenaar langzaam om in de depressieve negativiteit van de bureaucratie. Hij kent de Oosterschelde, hij kan houten boten bouwen, dus ik zie gewoon mogelijkheden. We moeten alleen nog financiering zoeken, maar de klanten van deze gezellige scheepswerf met hun soms luxe jachten, zijn een interessante crowd voor een community. Ik ben er zelfs al een Edese ex-wethouder tegengekomen. Einstein zei al dat toeval niet bestaat.
Lieve kiezer, na mijn motie bij de VVD heb ik heel hard gehuild, en ik heb de hele boel gewoon los gelaten. Ik ben uit de politiek. De vergunningverlening ligt 8 tot 10 jaar stil. Deal with it. We gaan een boot bouwen. Hou je focus op iets positiefs. Bouwend Nederland, dat is net iets ander volk dan boeren, die gaan mogelijk helemaal niet met hijskranen de snelweg op. Die kijken wat wel kan, die gaan gewoon lekker 100 jaar terug in de tijd en een mooi houten schip bouwen. Waarom niet? Het gaat om het proces uiteindelijk, niet om het resultaat. Bouwen is het mooiste wat er is, na boeren, en je kunt het nou eenmaal niet stilleggen.
Onze eigen vergunning op onze tweede locatie ligt voorlopig ook stil. We zouden de kalfjes hier kunnen houden, in plaats van het jongvee. Dat past goed bij De Wagenschuur, een gezellig koffietent met kaaswinkel die we hier hebben. Creativiteit van ondernemers is eindeloos. Boeren kun je niet stilleggen.
Ondernemers kun je niet stil leggen, maar bovenal, boten kun je niet stilleggen.
Je Irene van der Marel die zich niet depressief laat maken door de Doornroosje vergunningverlening in dit land en creatief nadenkt over het bouwen van een boot.
Tegenwoordig zijn er mensen die denken dat het echt slecht gaat met de wereld. Ze zijn net als de Romeinen die dachten dat de hemel op hun hoofd ging vallen. Of ze zijn net als de Grieken die het woord catastrofe hebben uitgevonden en geloofden in de Tartarus van eeuwig durende kwelling. Ze zijn net als de middeleeuwse Katholieke kerk waar uit de hel en verdoemenis blijkt dat je eeuwig schuldig bent.
Maar lieve kiezer, tegenwoordig geloven we natuurlijk niet meer in mythes.
Tegenwoordig denken we dat de wereld vergaat op wetenschappelijke gronden. Belangrijkste redenen van de grote ondergang zijn klimaat, biodiversiteit en virussen. Vooral die laatste treft ons rechtstreeks, de mensheid kan zomaar gedecimeerd worden met een gruwelijke verstikkingsdood, en de 10 procent die dan nog over blijft houdt de Intensive Care met al haar essentiële technologie niet overeind. Einde verhaal.
En dan klimaat: grote overstromingen, waarbij hele vele mensenlevens en vastgoed in de diepe afgronden van de zee verdwijnen.
Of biodiversiteit: de laatste dooie boom wordt door een huilende boswachter (zie je niet vaak, huilende mannen) uitgezonden door de NOS. De mens kan niets anders meer dan zich ook op de composthoop storten, alwaar we vergaan tot amoeben die weer helemaal overnieuw moeten beginnen met de evolutie, waarbij het nog maar de vraag is of we weer op de menselijke soort uitkomen. Oei oei, wat een vreselijke toestand.
Lieve kiezer, de wetenschap heeft deze drie dossiers natuurlijk goed onderbouwd in doorworstelde modellen. De werkelijkheid op een wiskundige manier in formules gevat, doorgemeten, gevalideerd en met een peer review door de wetenschappelijke gemeenschap voor eeuwig uit het hypothetische slagveld van bijgeloof gered. Daarbij is biodiversiteit getalsmatig vastgelegd in een stikstofmodel met de mythische naam Aerius. We weten het zeker: de wereld vergaat. Als het niet is aan klimaatissues, dan wel aan biodiversiteits-issues of die vreselijke verstikkingsdood van HET virus. Het C woord durf ik hier even niet te typen als leek. Daarvoor heb ik niet genoeg wetenschappelijke titulatuur (ik ben slechts Ir.).
Deze modellen worden voor Nederland bewaakt door het RIVM. Een zekere meneer Wijnkers van dit RIVM is een soort verlicht despoot, die zelf als de nieuwe Jezus een soort van Nieuw Testament aan het schrijven is, en nog af en toe probeert zijn linker wang toe te keren, maar het helpt allemaal niet meer. Het volk geloof zijn modellen, de fase van relativeren is allang geweest. Modellen zijn heilig. De wereld vergaat.
Nu is het natuurlijk helemaal niet moeilijk om in een rekenkundig model de wereld te laten vergaan, maar dit terzijde. Ik wil niet als een Wijnkers te boek staan. Dan brand ik misschien eeuwig in de sociale hel die we op aarde hebben gecreëerd. Wappiegemaakten zijn een soort van ketters, de ongelovigen. Ze willen niet geloven in de modelmatige werkelijkheid. Ze genieten van het klimaat. Ze drinken op de breedtegraad van Nederland ‘s avonds om 23.00 lekker een wijntje in de lauwe warmte van een zomeravond. Ze crossen met hun mountainbike door het bos, en genieten van de overvloed en schoonheid van moeder Natuur. En last but not least, ze genieten van een paar dagen heerlijk in bed met een virusje en een goed boek.
Lieve kiezer, de wereld vergaat niet. Sorry, dat kan niet. De wereld vergaat nooit. Laten we elkaar een beetje helpen in deze bizarre ideologische modelmatige tijden.
Laten we gewoon af en toe denken: hoe jij eruit ziet, is hoe ik me voel. Laten we weer een beetje wegzakken in gevoelens in plaats van al die wiskundige wetenschappelijke modellen. Laten we weer een beetje onze rauwe werkelijke aard aan elkaar durven tonen en dan gezellig trouwen en kinderen krijgen. En elkaar vooruit helpen. Lieve kiezer, ik verlang terug naar die klassieke oudheid.
Je Irene van der Marel, gedesillusioneerd politicus die graag kwalitatief oordeelt over de werkelijkheid, en niet kwantitatief.
De vergunningverlening ligt nog steeds stil. Ik hoorde vandaag dat een PAS melder in Overijssel met zijn bedrijf terug moet naar de situatie van 1987. Hij moet drie kwart van zijn bedrijf stoppen. Dat is dus einde bedrijf. Als hij dat niet doet: een dwangsom van 117.000 per maand. Dus op de PAS melders wordt nu gehandhaafd. Het is dan toch zo ver gekomen.
PAS-melders zijn bedrijven die te goeder trouw hebben gehandeld (dat staat nergens ter discussie) en omdat de overheid de regels van vergunningverlening heeft gewijzigd, is hun bedrijf de bestaande vergunning kwijt geraakt (staat ook nergens ter discussie). Omdat de vergunningverlening stil ligt, kunnen zij nu nergens een vergunning aanvragen. Er is wel een toetsingskader om een vergunning aan te vragen, maar dat is zo streng, daar komt niemand meer langs, ook niet een illegale PAS-melder. Dus de provincie Overijssel krijgt nu handhavingsverzoeken, van MOB. Dus de provincie wil zelf niet illegale bedrijvigheid toestaan, de overheid moet zich houden aan de wet, anders ontstaat wetteloosheid. Dus zij handhaaft nu op deze PAS melders.
Het geeft wel wat opschudding bij agrarisch Nederland. Maar veel burgers weten niet waar dit over gaat, het dossier is te complex geworden om het nog normaal uit te leggen in de krant. En het is ook bijna niet te geloven dat de overheid zo moet handelen, dus het krijgt gewoon heel weinig aandacht.
Lieve kiezer, ik weet het ook niet meer. Ik ben lid geworden van de VVD, heb nu via via het nummer van Sybe Schaap gekregen. Maar ik durf hem niet te bellen, en hij heeft geen Whatsapp. Ik ben gewoon niet zo’n beller. Ik hou meer van Whatsapp en Zoom, of gewoon fysieke bijeenkomsten. Ik ben blij dat het tijdperk van de telefoon voorbij is.
Op 19 november is er een VVD-partijcongres, dan zouden we een motie moeten indienen.
Ik stel de volgende tekst voor: Nu de bouwvrijstelling is gevallen, is helder dat stikstof reduceren geen invloed heeft op de vergunningverlening.
Onderwerp: NIKS KAN NIET OVERAL
De ALV van de VVD, in vergadering bijeen d.d. 19 november 2022
Constateert dat, -de vergunningverlening in Nederland stil ligt, -de val van de bouwvrijstelling duidelijk maakt dat stikstof reduceren geen invloed heeft op het op gang brengen van de vergunningverlening, – de aanpak gebaseerd is op één model, het OPS model Aerius, – dit model volgens Prof. Dr. Ir. R. Rabbinge van de commissie Remkes niet helemaal goed gemodelleerd is, omdat de droge depositie wordt overschat, – dit model volgens Prof. Dr. L. Hordijk niet gebruikt kan worden voor vergunningverlening, omdat de schaal daarvoor niet geschikt is (het model is een bulldozer en je kunt het niet gebruiken als pincet), – de commissie Hordijk vier validatierapporten van het RIVM mistte bij de beoordeling van het model, wat blijkt uit een WOB en waaruit blijkt dat het model niet goed gevalideerd is (Hanekamp), – de Kritische Depositie Waarden in dit model niet kritisch zijn, en dat je breder moet kijken dan stikstof, volgens het Planbureau van de Leefomgeving, -TNO aangaf dat de ondergrens van dit model niet significant is, -de zee geen bron is (Lindeboom).
Roept de VVD op: – het ministerie te verzoeken om de instandhoudingsdoelstellingen van de Natura2000 gebieden uitsluitend kwalitatief te beoordelen, en deze uitsluitend kwalitatief te rapporteren aan Brussel. – vast te stellen dat een kwalitatieve beoordeling van de instandhoudingsdoelstellingen een 100% juridisch waterdichte methode is om te rapporteren aan Brussel en om de vergunningverlening op gang te brengen. – vast te stellen dat 26 landen in Europa de instandhoudingsdoelstellingen kwalitatief beoordelen en rapporteren, behalve België en Nederland, en dat daar nu problemen zijn met de vergunningverlening, – vast te stellen dat grootschalige onteigening van boeren geen nut heeft bij de instandhouding van de natuur en bovendien ongekende verspilling is van belastinggeld en economische ontwikkeling, nog afgezien van de sociale context, – vast te stellen dat het model Aerius wetenschappelijk gezien ongeschikt is als toetsingskader voor vergunningverlening.
En gaat over tot de orde van de dag. #commotie (moties uit de community).
In deze super gezellig podcast met Ad Verbrugge van De Nieuwe Wereld leg ik het allemaal nog even mondeling uit. Ad Verbrugge is nog geen lid van de VVD. Dat gaf mij toch wel te denken, eerlijk gezegd. Wat hij verwoordt bij zijn De Nieuwe Wereld, dat is precies Evenwicht, De Gele Partij. Maar ik heb hem nog niet kunnen verleiden om lid te worden. Helaas.
Verder was er vandaag een technische briefing over die onmogelijke lijst van 100 piekbelasters. Het werd duidelijk dat eigenlijk iedereen dalbelaster is, niemand piekt. Dat is nu juist het probleem, en het knappe van het rekenmodel Aerius. Die lijst gaat nog wel even duren.
Maar lichtpuntje van hoop in deze bange dagen: Pieter Omtzigt was bij deze technische briefing aanwezig. Hij is ook precies Evenwicht, De Gele Partij. De aangewezen man om dit dossier, de hele bouw en de landbouw, de luchthavens en staalbrouwers, uit het slob te trekken. Allerlei partij-intriges belemmeren dat ik in contact kom met hem, en ik durf hem niet te bellen natuurlijk.
Je Irene van der Marel, ZZP community manager zonder politieke vertegenwoordigende functie, nog steeds een beetje zwevend tussen de VVD, Evenwicht en Pieter Omtzigt.
De vergunningverlening ligt stil. Als je goed naar deze impasse kijkt, dan zie je dat dit zo blijft. Ondanks alle goede bedoelingen van iedereen, ontbreekt volledig overzicht. Daardoor blijven hoordrolspelers elkaar de schuld geven (de rechter, de minister, de Tweede Kamer, de ingenieurs van het RIVM). Slechts enkele critici overzien de werkelijke consequentie: de vergunningverlening ligt blijvend stil op deze manier.
De media zou hierin een realistisch beeld kunnen schetsen, maar bij de meeste gerenomeerde kranten ontbreekt technische expertise op landbouw.
Als de politieke wil ontbreekt voor een realistische analyse, in plaats van een ideologische analyse, dan blijft de vergunningverlening stil liggen.
Willem Bruil deed een poging tot een realistische analyse in Food en Agribusiness. Zie foto.
Briljant artikel, waarin hij uitlegt dat we van de Habitatrichtlijn geen stikstof hoeven te reduceren. Nederland heeft dit zichzelf opgelegd, omdat wij toetsen via het model Aerius.
Klein denkfoutje in het briljante brein van Willem Bruil nog wel volgens mij: Nederland zat wel op slot voordat de PAS er was. Dus Nederland zit al op slot sinds 2013, toen Balkenende nog met een brandbrief naar Brussel ging, om uit te leggen dat onze vergunningverlening vast liep. Maar toen al zei Brussel dat we dat te danken hebben aan ons eigen super ultra moderne toetsingskader (met een model), maar wat dus uitloopt (als je zo toetst) op stil-liggende vergunningverlening.
Dus ja, Nederland zit al sinds 2013 op slot, en de PAS was geen juridisch houdbare oplossing. Ondertussen zijn we bijna 10 jaar verder, en is gebleken dat geen enkele oplossing juridisch houdbaar is, onder het Nederlandse toetsingkader.
Volgens Willem Bruil kunnen we dan vergunnen door rechtstreeks salderen. Dus als je een buurman opkoopt die stikstof uitstoot, OP DEZELFDE NATUURGEBIEDEN als jij, en die gebieden zitten NIET boven de KDW (juridisch aan te vechten dat dit moet) dan kun je die stikstof gebruiken voor jezelf. Nu wil het geval dat bijna niemand een buurman heeft die opgekocht wil worden. En veel bedrijven zitten bij gebieden die boven de KDW zitten, en dan moet je dus eerst zoveel buurbedrijven opkopen dat jouw gebied onder de KDW komt, om tot vergunningverlening te komen. In theorie een leuke oplossing, maar in de praktijk mag dat nu al, en gebeurt het niet.
En dan nog een klapper op een vuurpijl, de echte oplossing voor de stikstofcrisis: lidstaten moeten per gebied de ‘threats’ en ‘pressures’ rapporteren aan de Europese Commissie, conform Uitvoeringsbesluit 2011/484/EU. Stikstof van buitenaf is niet voor alle modelmatig stikstofgevoelige gebieden gerapporteerd aan de EU als bedreiging of drukfactor. Blijkbaar zijn ze dat niet. Dus we kunnen ook de modelmatige werkelijkheid los laten, en voor geen enkel gebied deze modelmatig vastgestelde drukfactor rapporteren. Buiten de modelmatige werkelijkheid gaat het ook goed genoeg met de natuur, zie de gebiedsanalyses van 2017.
DUS: het enige juridisch houdbare toetsingskader, waarbij de vergunningverlening niet vast loopt, is met expert beoordeling. Dus ZONDER model. En alleen IN de natuur beoordelen, en modelmatige invloeden van buiten niet betrekken. Met het blote ook kun je vaststellen hoe het gaat met de natuur. Dat is de manier van 26 landen in Europa. Alleen wij doen het anders, en de domme belgen hebben dat overgnomen. Die lopen ook vast.
Zo is de Habitatrichtlijn bedoeld: toetsen met het blote oog. Helaas ontbreekt de politieke wil om hier een besluit over te nemen. Dus ligt de vergunningverlening stil. En het rapport van Remkes is het sprookje van de nieuwe kleren van de keizer: de keizer is naakt.
Wat kan wel? Niks.
De Rabobank gaat mee in Remkes, en ziet de (nog onbepaalde) reductiedoelstellingen van het Kabinet als risico bij financiering. Daar gaan we.
Het ondernemersklimaat in dit land is beneden alle peil. Zo kunnen we niet ondernemen. Goed dat ik lid ben geworden van de VVD, maar jammer dat de VVD dit niet ziet. De meeste VVD’ers lezen het Financieel Dagblad. Daarin kun je deze heldere analyse helaas niet lezen, maar wel allerlei framing tegen de landbouw, waar Aerius dankbaar bij gebruikt wordt. Helaas, helaas. De Nederlandse koeien spreken er ook schande van. Straks moeten ze allemaal naar binnen, omdat een mestrobot verplicht wordt, via een RAV lijst die wetenschappelijk gezien nog erger is dan het boek van Rutger Bregman, en die elk moment kan sneuvelen bij de rechter. Niet te doen. En bovenal: zinloos.
Je Irene van der Marel, Practise What You Preach, die nu ook omzet gaat maken in vergaderstukken, chatsessies en praatjes. Maar als iedereen dat gaat doen… tja, zo’n wereld is niet echt.
Wat een avonturen weer. We gingen met het stikstofkarretje demonstreren bij het VVD congres, en ik deed mijn zegje voor de vele camera’s die daar aanwezig waren.
De motie die op de agenda stond, was ik heel dankbaar voor. Ik zag de initiatiefnemer, Mirjam Nelissen, een beta wetenschapper bij TNO, voorbij lopen, en bedankte haar uit de diepste grond van mijn hart. Onze ogen schoten vol, en we begrepen elkaar verder zonder woorden.
Het congres bleek tot op het bot verdeeld. Logisch. De Telegraaflezende VVD’er is voor, de FD-lezende VVD’er is tegen. In het FD staan tegenwoordig allemaal artikelen over veganisme, bijvoorbeeld twee zaterdagen geleden, werkelijk waar, je gelooft het niet, een artikel van twee pagina’s met als titel: “Niet-menselijke dieren moeten meepraten over onze landbouw”, met als eerste twee zinnen: “Uit steeds meer onderzoek blijkt dat dieren eigen talen, culturen en denkwijzen hebben. Filosoof en schrijver Eva Meijer verbindt hier een ethische conclusie aan: de discussie over de toekomst van de landbouw gaat alle dieren aan.”
Nu hebben we al een Partij voor de Dieren, dus daar kunnen dieren dan lid worden. Maargoed, de meeste FD-lezers zijn gewoon niet meer goed geïnformeerd over de landbouw en haar markten. Laat staan dat zij iets weten over de grondslag onder de stikstofcrisis. Al het beleid rondom stikstof is gebaseerd op één model: Aerius. Eén model, dat volgens Rabbinge niet goed in elkaar zit, dat volgens Hordijk verkeerd gebruikt wordt, en dat volgens het PBL een te eenzijdige kijk is. Dat kun je helaas niet meer lezen in het FD.
Precies deze drie argumenten werden ingebracht in het VVD congres. Eerlijk gezegd kwam die tekst van het stikstofkarretje, een Whatsappgroep van 56 boeren, van verschillend pluimage. Het stikstofkarretje is een soort landbouwcollectief van achterban, zonder leiders. De landbouwvoormannen vertrouwen elkaar niet, en zijn permanent bezig met een ver-plas-wedstrijd. Zelfs nu de sector het land uit gezet dreigt te worden, vinden ze elkaar niet. Ze hebben een vrouw nodig voor de strategie. Dit terzijde. Nu de landbouwsector tot op het bod verdeeld is, vond het stikstofkarretje het tijd om elkaar te vinden en een gezamenlijk geluid te laten horen. Wij blijken best wel goeie lobbyisten te zijn. Toegegeven, de absurditeit van de stikstofcrisis helpt ons, maar je moet er toch maar staan. Er ontstond verwarring over een zinnetje, dus Mirjam wilde die zin vervangen, en las onze drie argumenten hardop voor. Daarna gaf ze aan de motie in stemming te brengen.
Deze drie argumenten komen gewoon uit overheidsrapporten. Niks nieuws onder de zon.
Er ontstond een debat. Eindelijk had de VVD weer eens een ouderwets gezellig debat. Even daarvoor was er nog een motie aangenomen dat debat bevorderd moest worden binnen de VVD, dus het ging meteen lekker.
Ik moest ook wel mijn vooroordelen over de VVD bijstellen. Ik zag nergens een buik met een dikke sigaar. Roken was sowieso verboden in de zaal, en dat gebod werd keurig eerbiedigd. Een vrouw in een witte jurk met blote rug, voorzitter van de JOVD, hield een vlammend betoog over de toegankelijkheid van het onderwijs, en dat die veel en veel beter moest. Precies mijn stokpaardje. Ik vond haar echt geweldig. Go, go, VVD.
De stemming is bekend, 51% wil boeren houden. Men wil de agrarische sector niet onteigenen om sovchozen en kochozen met distels te ontwikkelen. De VVD is de communistische partij niet.
Mirjam Nelissen in haar rode jasje vloog overeind van blijdschap en haalde alle journaals. Ik hield het ook niet droog en liet mijn tranen vrij stromen. Vrouwendingetje. Maar er stond ook echt veel op het spel.
De VVD heeft zichzelf bevrijd van het model Aerius, er mogen weer kritische vragen over gesteld worden, dus laten we dat doen. Het RIVM is niet heilig, het model is gewoon te mager.
Nu is er ook nog een WOB waaruit blijkt dat de commissie Hordijk, die het model Aerius heeft beoordeeld, essentiele informatie heeft gemist. Het RIVM had vier rapporten achtergehouden. Daaruit blijkt dat Aerius is gevalideerd met sulfaat, dus ZWAVEL. Helemaal niet met stikstof. Met de S dus, niet met de N. Nou vraag ik je. Je hoeft geen scheikundig ingenieur te zijn, om aan je water te kunnen voelen, dat hier iest mis is gegaan. Dit verhaal ging via Whatsapp door de hele VVD, en toen? Toen bleek dat die WOB van het internet gehaald is. Door die 49% natuurlijk. Zo doen we dat niet in een democratie. Transparantie is een groot goed. En persvrijheid ook. Dus ik hoop dat het FD er een artikel over schrijft. Vasco van der Boon is daar de landbouwredacteur, je weet wel, die man die knappe boeken schrijft over banken. Misschien heeft hij een pony, ik weet ook niet waarom hem landbouw-expertise toegedicht wordt.
Je kunt alle informatie vinden op Twitter, onder #stikstofkarretje.
En nu komt het, ik zie het helemaal zitten met de VVD. Niks lidmaatschap opzeggen, juist lid worden. De democratie komt eindelijk weer tot leven, binnen de VVD nog wel. Wie had dat gedacht? De liberaal in mij snort als een kat, helemaal tevreden. Ik ben lid.
De statuten heb ik er meteen bij gepakt. Tien procent van de leden kan een congres bijeen roepen. En als je een half jaar lid bent, mag je stemmen. Goed geregeld, daar bij mijn VVD. De democratie leeft in haar statuten, en kan lekker werken van onderaf. Daar sta ik 100% achter. Gebruik die kracht! Gewone MKB’ers zouden lid moeten worden van de VVD.
Lid geworden van de VVD.
Je Irene van der Marel, kers vers VVD lid. Ik ga er verder niks mee doen, eerst maar eens een beetje kennismaken.
Lieve kiezer 